नवराजपुरमा विपतका समयमा शिक्षाको निरन्तरताका लागि अभिमुखीकरण कार्यक्रम सम्पन्न

रहमुल लहान २७ जेठ । सिरहाको नवराजपुर गाउँपालिकाको सभाहलमा शिक्षा, युवा तथा खेलकुद शाखा नवराजपुर गाउँपालिकाको आयोजनामा र गा.पा. अध्यक्ष शिवउदगार यादवको अध्यक्षतामा विपतका समयमा सिकाई निरन्तरताका लागि सिकाई आपूरण तथा सिकाई योजना कार्यान्वयन सम्बन्धी प्र.अ. तथा शिक्षक अभिमुखीकरण कार्यक्रम एक दिने सम्पन्न भएको छ भने भोलि प्राथमिक तहको शिक्षकहरुलाई दोस्रो चरणमा यस्तै अभिमुखिकरण संचालन हुने शिक्षा शाखा प्रमुख महेश्वर प्रसाद यादवले जनाएका छन।

कार्यक्रममा पालिका भित्रका २० वटा बिधालयका प्र.अ. र बि.ब्य.स.अध्यक्षहरु गरि ४० जनाको सहभागीता रहेको थियो भने प्रशिक्षक प्रमोद महतको दमदार प्रस्तुति रहेको थियो। प्रशिक्षक यादवले प्रस्तुत गरेका बिषयहरु यस प्रकार रहेको थियो। विपतका समयमा सिकाई निरन्तरताका लागि सिकाई आपूर्ति तथा सिकाई योजना कार्यान्वयन सम्बन्धी प्र.अ. तथा शिक्षक अभिमुखीकरण कार्यक्रम" भन्ने शीर्षकले शिक्षा क्षेत्रमा संकट (जस्तै : भूकम्प, महामारी, बाढी, आदि) का कारण विद्यार्थीको नियमित अध्ययन प्रभावित भएको अवस्थामा सिकाई निरन्तरता सुनिश्चित गर्न तयार पारिएको योजनात्मक प्रयासलाई जनाउँछ प्रशिक्षक यादवले बताएका थिए।

यस कार्यक्रम अन्तर्गत प्रशिक्षक महतले मुख्य उद्देश्यहरू र गतिविधिहरू निम्नानुसार हुन्छन् बताएका थिए। मुख्य उद्देश्यहरू: विपतको अवस्थामा पनि सिकाइलाई निरन्तरता दिने व्यवस्था मिलाउने। सिकाइ आपूर्ति योजना (Learning Continuity Plan - LCP) तयार गर्न र लागू गर्न शिक्षक र प्र.अ.लाई सक्षम बनाउने।वैकल्पिक सिकाइ विधि (जस्तै रेडियो, टिभी, अनलाइन, घर-घर भ्रमण) को उपयोगबारे जानकारी दिनु। सामुदायिक सहभागिता बढाउँदै विद्यार्थीको पहुँच सुनिश्चित गर्ने।सुरक्षित सिकाइ वातावरण (Psychosocial Support, सुरक्षित स्थान) सुनिश्चित गर्ने बताएका थिए।

प्रशिक्षक महतले कार्यक्रमका लागि मुख्य विषयवस्तु बारेमा यसरी बताएका थिए। सिकाइ निरन्तरताको अवधारणा र महत्व। संकटको समयमा शिक्षाको निरन्तरता किन आवश्यक?शिक्षा गुमाउनुको दीर्घकालीन असरहरू, सिकाइ आपूर्ति, योजना (LCP) बनाउने प्रक्रिया,विद्यालय स्तरको योजना कसरी बनाउने?जोखिम मूल्यांकन, स्रोत साधनको पहिचान, गतिविधि निर्धारण,वैकल्पिक सिकाइ माध्यमहरूको परिचय र प्रयोग विद्युतीय (टिभी, रेडियो, मोबाइल एप, अनलाइन कक्षा) कागजी सामग्री (वर्कबुक, होमप्याक) जस्ता महत्वपुर्ण बिषयमा चर्चा गरेका थिए।

समुदाय र अभिभावक संलग्नता सम्बन्धमा प्रशिक्षक महतले पुनःस्कुलिङ्ग / रिमिडियल शिक्षाको तयारी,विद्यालय खुलेपछि कसरी पुनः समायोजन गर्ने?सिकाइ ग्याप कसरी पहिचान र सम्बोधन गर्ने? मानसिक सामाजिक सहयोग (Psychosocial Support) विद्यार्थी र शिक्षकको मनोबल बढाउने तरिका संकटपछिको शिक्षा वातावरण व्यवस्थापन सम्बन्धमा खुलेर बताएका थिए। अनुगमन तथा मूल्याङ्कन प्रणालीको बारेमा प्रशिक्षणको क्रममा महतले योजनाको कार्यान्वयन अनुगमन कसरी गर्ने? परिणाम मूल्याङ्कनका संकेतकहरू, अभिमुखीकरण कार्यक्रममा समावेश गरिने क्रियाकलापहरू,प्रशिक्षण सत्र,समूह कार्य र अभ्यास,अनुभव साटासाट (best practices),नमुना योजना बनाउने कार्यशाला,स्थानीय स्तरमा अनुकूलन अभ्यास जस्ता बिषयमा सबिस्तार जानकारी गराएका थिए।

अभिमुखिकरण पश्चात् आशा गरिएका परिपश्चात शिक्षक र प्र.अ.मा संकट व्यवस्थापन र वैकल्पिक शिक्षण विधिमा दक्षता प्रत्येक विद्यालयमा संकटकालीन सिकाइ योजना तयार विद्यार्थीहरूको सिकाइ निरन्तरता सुनिश्चित हुने शिक्षा शाखा प्रमुख महेश्वर प्रसाद यादवले बताएका हुन। “विपतका समयमा सिकाई निरन्तरताका लागि सिकाई आपूर्ति तथा योजना कार्यान्वयनसम्बन्धी शिक्षा शाखा प्रमुख यादवले कार्यक्रमको ढाचा निम्न बमौजिम प्रस्तुत गरेका थिए।प्र.अ. तथा बि.ब्य.स.का अध्यक्षहरुको अभिमुखीकरण कार्यक्रम” को ढाँचा, प्रशिक्षण सामग्री, र स्थानीय भाषामा योजनाको नमुना प्रस्तुत गरिएको छ।

कार्यक्रमको ढाँचा (Structure of Orientation Program)दिन मुख्य विषय उप-विषय / क्रियाकलाप, कार्यक्रमको परिचय र संकटमा शिक्षा - शिक्षा र विपद् : स्थिति र प्रभाव सिकाइ निरन्तरता के हो? विगतका सिकाइ संकटका उदाहरण (COVID-19, भूकम्प) , सिकाइ आपूर्ति योजना (Learning Continuity Plan - LCP) - LCP के हो? योजना बनाउने चरणहरू जोखिम मूल्याङ्कन र पहुँच पहिचान,वैकल्पिक शिक्षण विधिहरू - रेडियो/टिभी/अनलाइन कक्षा,होमप्याक र समुदाय-आधारित सिकाइ ICT उपकरणको प्रयोग मनोसामाजिक सहयोग र सिकाइ ग्याप पूर्ति - मानसिक सहयोग कसरी दिने? सिकाइ ग्याप पहिचान रिमिडियल शिक्षण विधि,योजना अभ्यास र कार्यशाला - विद्यालयस्तरको LCP बनाउने अभ्यास प्रस्तुतिकरण र छलफल, कार्यान्वयन रणनीति बनाउने सम्बन्धि व्यापक छलफल प्रशिक्षक महतले गरेका थिए।

प्रशिक्षण सामग्री (Training Materials) सामग्री सूची: PowerPoint प्रस्तुति (PPT) –विषय अनुसार, हात पुस्तक (Handbook) – प्र.अ./ बि.ब्य.स.अध्यक्षका लागि निर्देशिका,वर्कबुक (Workbook) – सिकाइ योजना अभ्यासका लागि, सहभागी कार्यपत्रहरू – समूह छलफलका लागि,मुल्याङ्कन फारमहरू – पूर्व / पश्च मूल्याङ्कन मुख्य विषयहरू (लोकल भाषामा) कार्यक्रममा प्रस्तुत भएका थिए। "संकटको समयमा पनि पढाइ किन जरुरी छ?" भने बिषयमा प्रशिक्षक महतले "विद्यार्थीलाई घरमै कसरी सिकाउने?" "बुवाआमा र समुदायलाई कसरी संलग्न गर्ने?""विद्यालय खुलेपछि के के ध्यान दिनुपर्छ?" स्थानीय भाषामा नमूना योजना (Sample LCP in Nepali), कसरी गर्ने बिषयमा व्यापक छलफल भएको थियो भने पालिका भित्रका बालबालिकाहरुको पठनपाठन कुनै पनि हालत रुक्नु हुदैन गा.पा.अध्यक्ष यादवले शिक्षा शाखा मातहत सम्पुर्ण शिक्षकहरुलाई कार्यक्रम समापन गर्दै निर्देशन दिएका थिए।