कार्तिक पूर्णिमा स्नान गर्दै भूत मेला

विनोद मण्डल, मंसिर ११। सिराहा र धनुषा जिल्लाको सिमानाको रूपमा रहेको कमला नदीको दुवै किनारामा कार्तिक पूर्णिमा स्नानको लागि ठूलो मेला लाग्ने गर्दछ । प्रत्येक वर्ष दशैको समयमा तान्त्रिक विधा सिकेपछि उक्त कार्यलाई पूरा गर्नका लागि यस ठाउँमा स्नान गर्ने परम्परा रहेको छ , जसलाई कमला स्नान भनिन्छ । यस दिन सिकारु धामी झाँक्रिहरुका लागि सिद्धि प्राप्तिको दिन हो भने कुनै व्यक्तिमा भूत प्रेत छ भने त्यसलाई पनि हटाउने दिनको रूपमा परिचित यस मेलामा ठूलो भीड लाग्ने गर्दछ । जो दशैंमा नयाँ नयाँ धामी बनेका हुन्छन्, तिनलाई आजैका दिन कमला स्नान गराई पूर्णता दिइन्छ । कमला स्नान जानु अगाडि धामीहरुले कारणीको घरमा झाइल , मृदङ लिएर भगैत र झुमैर गाएर कारणीलाई स्नानको लागि तयार गरिन्छ ।

जानु अगाडि गाउँको डीहिबारलाई पूजा गरेर हातमा दियालो सहितको बल्दै गरेको ढकना लिएर देउता खेल्दै स्नानको लागि प्रस्थान गर्ने चलन रहेको पाईन्छ । " जय कमला , जय बीस, गोरैयाके आसन दोलैई क्षई " भन्दै आफ्ना आफ्ना कुल देउताको नाम लिदै अगाडि बढ्ने चलन रहेको पाईन्छ । स्नानको अघिल्लो दिनसम्म धनुषा र सिरहाका गाउँ-गाउँबाट भगताहरु ‘घरको कुलदेवता’ खेल्दै कमला घाटतर्फ गइरहेको मनोरम दृश्य देख्न सकिन्छ रातको समयमा कमलामै बास बसेर बिहान स्नान र पूजापाठपछि दहीच्यूरा खाएर घर फर्किने चलन रहेको यस मेलामा बिहानी पख कमला स्नानको लागि ठूलो भीड लाग्ने गर्दछ । कात्तिक पूर्णिमाको दिन स्नान, दान र ब्रत गर्नाले मुक्ति मिल्ने जनविश्वास छ । कमला नदीलाई गंगा सरह मानिन्छ । त्यसैले, यो नदीमा कात्तिक पूर्णिमा स्नान गर्छन् ।

नवभगताहरु भने सिद्धि प्राप्तिका लागि कात्तिक पूर्णिमाको दिन कमला स्नान गर्छन् । स्नानको लागि जाँदा पहेँलो धोती र सारीमा सजिएका नयाँ सिकारु धामी झाँक्रीहरू माटोले बनेको ढकनामा बलिरहेको आगो हातमा राखेर बेतको लाठी घुमाउँदै चर्को स्वरमा चिच्याउँदै स्नानको लागि प्रस्थान गर्दछन् । भक्तजनहरुले आ -आफना इष्ट देवताको नाम फलाक्दै धामीझाँक्री मादल, झ्याली, ढोल पिपही जस्ता बाजागाजाका साथ कमला नदीमा पुगेका हुन्छन । तान्त्रिक विद्यासिद्धीका लागि आजको दिनलाई शुभ मान्ने गरेको छ र त्यो सिद्धिका लागि गंगा नदी र कमला नदीमा त्यसको मेला नै लाग्ने गरेको छ ।

कमला नदीमा स्नान गरिए कमलेश्वरी देवी र गंगा नदीमा स्नान गरे गंगा देवीले तान्त्रिक विद्या सिद्ध बनाई दिने तथा घरका देवी (घरदेवता) शुद्धि हुने विश्वास गरिन्छ । कमला तथा गंगा स्नान गरेर घर फर्किने बेला नदी किनारमा धामी झाँकीसहित अन्य भक्तजनहरु दही च्युरा खाने चलन रहेको छ । साथै घर फर्किने बेला भक्तजनहरु गंगा र कमलाबाट पानी (जल) लिएर पनि आउने गरेका छन् । त्यो पानीले घरपरिवार तथा घरका अन्य सदस्यलाई पनि चोखो बनाइने चलन छ । आजभोलि स्नानको लागि सवारी साधन गइरहेको ठूलो जमात सडकमा देख्न सकिन्छ । सिरहाको बनिनिया घाट , चटरी घाट र बन्दीपुर घाटमा ठूलो भीड लाग्ने गर्दछ ।