सिरहामा ब्राह्मण–मण्डलको अन्तरजातीय विवाह, जातीय र दहेज प्रथाको जरो हल्लाउने ऐतिहासिक कदम

ओम प्रकाश यादव लहान ३१ बैशाख । सामाजिक सुधार अब भाषण वा नारामा मात्रै सीमित नरहने संकेत दिने एउटा ऐतिहासिक कदम सिरहामा उठाइएको छ। सिरहा नगरपालिकाको माडर निवासी ब्राह्मण समुदायका अवधेश कुमार झा र मण्डल समुदायकी बन्दना कुमारी मण्डलबीच हालै सम्पन्न अन्तरजातीय विवाहले स्थानीय समाजमा तरंग ल्याएको छ। परम्परागत सोच र जातीय विभाजनलाई तोड्दै सम्पन्न भएको यो विवाहले दहेजजस्तो सामाजिक अभिशापविरुद्ध पनि सशक्त सन्देश दिएको छ। विवाह कुनै तामझाम वा दानदक्षिणा विना, दुई परिवारबीच आपसी समझदारीमा सम्पन्न भएको हो।

अवधेश झा, जो समाजशास्त्रका स्नातक हुन्, भन्छन्, “हामीले सामाजिक न्याय र समानताको कुरा पढेका र बोलेका छौं। अब त्यसलाई व्यवहारमा उतार्ने समय आएको थियो। जात र दहेजका नाममा मानिस पीडित हुन नपरोस् भन्ने हाम्रो चाहना हो।” बन्दना मण्डल, जो एक स्थानीय विद्यालयमा अध्यापन गर्छिन्, भन्छिन्, “हाम्रो सम्बन्ध आत्मीयताको हो, जातको होइन। हामीले सोचेका थियौं, यदि हामी अगाडि सर्न सकेौं भने अरूलाई पनि हिम्मत मिल्छ।” स्थानीय सामाजिक अभियन्ता रामबाबु ठाकुर भन्छन्, “सिरहाजस्तो परम्परागत सोच बलियो ठाउँमा यस्तो साहसी कदम उदाहरणीय छ। यसले जातीय एकता र सामाजिक समावेशितालाई बल पुर्‍याउनेछ।”

दुवै परिवारका अभिभावकले पनि समन्वयको भावना देखाउँदै यो विवाहलाई स्वीकृति दिएका छन्। समाजमा शान्तिपूर्ण परिवर्तन ल्याउनका लागि व्यक्तिगतरूपमा लिइएका यस्ता निर्णयले दीर्घकालीन प्रभाव पार्ने विश्वास गरिएको छ। यो विवाहको खबर बाहिरिएपछि सामाजिक सञ्जालदेखि बौद्धिक समुदायसम्म सकारात्मक प्रतिक्रिया देखिएको छ। स्थानीय प्रतिनिधिहरूले समेत यसलाई "सिरहाबाट सुरु भएको सामाजिक क्रान्तिको संकेत" भनेका छन्। सिरहाबाट सुरु भएको अवधेश–बन्दना युगलको अन्तरजातीय, दहेजविहीन विवाहले अब भाषणको मात्र होइन, कर्मको माध्यमबाट सामाजिक सुधार सम्भव छ भन्ने कुरा पुष्टि गरिदिएको छ। यो उदाहरणले मिथिला क्षेत्रका युवाहरूलाई सामाजिक असमानता र कुरीतिविरुद्ध उभिन हौसला दिनेछ भन्ने आशा गरिएको छ।